درس 8 

نصیحت امام (ره) - شوق خواندن

نصیحت امام (ره) 

دانش‌آموزان یک مدرسهٔ دخترانه برای امام خمینی (ره) نامه می‌نویسند. آنها در نامه‌شان به کتاب درسی خود اشاره می‌کنند که در آن نوشته شده است، امام محمّدتقی، علیه السّلام، نامه‌ای نصیحت‌آمیز به یکی از یاران خود نوشته است. دانش آموزان می‌نویسند: «ولی اماما، ما شما را نمی‌توانیم نصیحت کنیم، زیرا شما بزرگوارید و از همهٔ گناهان به دورید. شما آن امام بت شکنی هستید که مدّت چهل سال است نمازهای شبتان ترک نشده». امام خمینی در پاسخ نامهٔ دانش آموزان که خواسته بودند آنها را نصیحت کنند، نوشتند:

واژه های مهم: امام: پیشوا، رهبر/ علیه السّلام: سلام و درود بر او باد/ نصیحت: پند، اندرز/ نصیحت آمیز: آمیخته به اندرز، همراه با پند/ بت: تندیسی ساخته شده از سنگ ، چوب ، فلز یا هر چیز دیگر به شکل انسان یا حیوان که به جای خداوند، پرستش شود.
دانش زبانی: دانش آموزان یک مدرسۀ دخترانه: نهاد/ برای: حرف اضافه/ امام خمینی: متمم/ اماما: (ای امام) ندا و منادا، شبه جمله.

باسمه تعالی
«فرزندان عزیزم، نامهٔ محبّت‌آمیز شما را قرائت کردم. کاش شما عزیزان مرا نصیحت می‌کردید که محتاج آنم. امید است با نشاط و خرّمی درس‌هایتان را خوب بخوانید و در همان حال، به وظایف اسلامی که انسان‌ها را می‌سازد، عمل کنید و اخلاق خود را نیکو کنید و اطاعت و خدمت پدران و مادرانتان را غنیمت شمارید و آنها را از خود راضی کنید و به معلّم‌هایتان احترام زیاد بگذارید. سعی کنید برای اسلام و جمهوری اسلامی و کشورتان مفید باشید. از خداوند، تعالی، سلامت و سعادت و ترقّی در علم و عمل برای شما نور چشمان، آرزو می‌کنم. سلام بر همهٔ شماها».
۲۹شهر صفر ۱۴۰۳ - روح الله الموسوی الخمینی

واژه های مهم: باسمه تعالی: به نام او که بلند مرتبه است./ محبّت آمیز: آمیخته به مهر و محبّت/ قرائت کردم: خواندم/ محتاج: نیازمند/ نشاط: طراوت، شادابی/ خرّمی: شادی، نشاط/ وظایف: جمع مکسّر (مفرد آن: وظیفه)/ اخلاق: خوی ها، رفتار، جمع مکسّر (مفرد آن: خُلق)/ نیکو: خوب/ اطاعت: فرمانبردن/ غنیمت شمردن: قدر دانستن، با ارزش شمردن، فایده و سود بردن/ راضی: خشنود/ تعالی: بلند مرتبه/ سعادت: خوشبختی/ ترقّی: پیشرفت.
نکته ادبی: نورچشمان: کنایه از فرزندان عزیز.
دانش زبانی: نامۀ محبتآمیز شما: مفعول/ قرائت کردم: فعل.

شوق خواندن

علّامه محمّدتقی جعفری، از همان کودکی کنجکاو و دقیق بود. همراه دایی و برادرش به دامن طبیعت می‌رفت. طبیعت را دوست داشت و می‌کوشید از زیبایی‌های آن لذّت ببرد. او، گاه دقایقی طولانی به یک گل خیره می‌شد و نشاط عجیبی احساس می‌کرد. گاهی وقت‌ها برای شنیدن صدای پرندگان، روی تخته سنگی دراز می‌کشید و چشم‌هایش را می‌بست و به آواز آنها که با صدای رودخانه در هم می‌آمیخت، گوش می‌سپرد. از تلخ‌ترین خاطرات روزهای کودکی او، دیدن کسانی بود که با تیرکمان به صید پرنده‌ها می‌پرداختند. او از صید گنجشکی کوچک با تیرکمان، احساس بیزاری و تنفّر می‌کرد. وقتی در حیاط مدرسه می‌شنید که هم کلاسی‌هایش با هیجان از شکار پرنده‌ای حرف می‌زنند، با ناراحتی از آنها دور می‌شد. او شیفتهٔ طبیعت بود و از اینکه کسانی با خشونت سعی می‌کردند طبیعت زیبا و آرام را بر هم بزنند، رنج می برد.

واژه های مهم: علّامه: کسی که علم زیادی دارد، بسیار دانا، دانشمند/ کنجکاو: جستوجوگر/ دقاق: جمع مکسّر (مفرد آن: دقیقه) / دقایقی طولانی: زمان زیادی/ خیره: زُل زدن، نگاه عمیق به چیزی/ نشاط، خوشی، شادی/ عجیب: شگفت انگیز، تعجّب آور/ احساس: حس کردن، درک کردن/ آواز: صدا، آهنگ/ صید: شکار/ هیجان: شور و اشتیاق/ شیفته: عاشق، دلداده، دلباخته/ بیزاری: تنفر/ بیزاری، تنفّر: مترادف یا هم معنی هستند.
نکته های ادبی: دامن طبیعت: تشخیص/ به دامن طبیعت رفتن: کنایه از به گردش و تماشا رفتن/ صید، شکار، گنجشک، تیر و کمان: مراعات نظیر.
دانش زبانی: «علّامه محمّدتقی جعفری، از همان کودکی کنجکاو و دقیق بود» علّامه محمّد تقی جعفری: نهاد/ همان کودکی: متمم/ کنجکاو و دقیق: مسند.

از روزی که وارد مدرسه شده بود، کلاس درس را نیز مثل گشت و گذار در صحراها و باغ‌ها دوست می‌داشت. همان قدر که از بازی کردن لذّت می‌برد، از حلّ مسائل ریاضی، خواندن جغرافیا و علوم به وجد می‌آمد. او تعجّب می‌کرد که چرا بعضی از بچّه‌ها درس را به اندازهٔ بازی کردن دوست ندارند و موقع شنیدن و خواندن شعر، احساس شادی نمی‌کنند.

واژه های مهم: گشت و گذار: گردش و تفریح/ مسائل: جمع مکسّر (مفرد آن: مسئله) / وجد: خوشحالی زیاد، شور و هیجان/ موقع: وقت، زمان.
نکته های ادبی: ریاضی، جغرافیا، علوم: مراعات نظیر / شنیدن و خواندن: مراعات نظیر.

در اوّلین ساعات حضورش در قم به حرم حضرت معصومه (س) پناه برد. سر بر ضریح آن حضرت گذاشت و آرام اشک ریخت. از خداوند خواست به او در راهی که انتخاب کرده است؛ اخلاص و همّت بلند، عطا کند و به قلب نگران مادر نیز آرامش و نشاط بخشد و بیماری و کسالت او را شفا دهد.

واژه های مهم: حرم: داخل مکان زیارتی/ ضریح: خانه فلزی یا چوبین مُشبّک که بر سر مزار بزرگان دینی قرار دارد./ اخلاص: پاکی، یکرنگی/ همّت: اراده، پشتکار، تلاش/ کسالت: بیماری/ شفا: درمان، تندرستی.
نکته های ادبی: ضریح، حرم: مراعات نظیر.
دانش زبانی: «سر را بر ضریح آن حضرت گذاشت» نهاد: ضمیر «او» که حذف شده است/ سر: مفعول/ ضریح آن حضرت: متمم/ گذاشت: فعل.

زیارت حضرت معصومه (س) به او آرامش بخشید. باز هم شوق خواندن و عطش مطالعه در وجودش زنده شد. مشتاقانه به سوی «مدرسهٔ دارالشّفای» قم به راه افتاد. از حرم تا مدرسه راهی نبود، تنها چند قدم. حرم، دل او را آرام می‌کرد و مدرسه، اندیشه‌اش را. حجره‌ای ساده و کوچک نصیب او شد. حجره‌ای که فضای آن بیش از شش متر مربّع نبود و گلیم کهنه و ساده‌ای کف آن را پوشانده بود. حجره‌ای که برای محمّدتقی از همهٔ دنیا بزرگ‌تر بود. حالا می‌توانست در کلاس درس استادان مختلف، شرکت کند و هر روز تا نیمه‌های شب به مطالعه و اندیشیدن بپردازد.

واژه های مهم: شوق: علاقه، اشتیاق/ عطش: تشنگی زیاد/ مشتاقانه: با علاقه، با شور و و شوق/ دارالشّفا: بیمارستان، در اینجا نام مدرسه ای است./ عطا کند: ببخشد/ نصیب: قسمت، بهره/ حُجره: اتاق کوچک/ گِلیم: نوعی فرش.
نکته های ادبی: عطش مطالعه: کنایه از علاقه زیاد به مطالعه / مطالعه و مدرسه: مراعات نظیر / زیارت، حرم، قم، حضرت معصومه (س): مراعات نظیر.
دانش زبانی: زیارت حضرت معصومه (س): نهاد/ به: حرف اضافه/ او: متمم/ آرامش: مفعول/ می بخشید: فعل.

واژه های هم خانواده درس:

سعادت: سعید، مسعود، سعد/ غنیمت: مغتنم، غنایم، اغتنام/ مسائل: سؤال، مسئول، مسئله/ حضور: حاضر، محضر، احضار/ احساس: حس، محسوس، حساس/ لذّت: لذیذ، لذّات/ تنفّر: نفرت، متنفّر/ نصیحت: نصایح، ناصح/ محتاج: احتیاج، حاجت/ شرکت: شریک، مشارکت/ اخلاص: خالص، خلوص، مخلص/ حل: انحلال، منحل، حلال.

استاد محمّدتقی جعفری

در مرداد سال 1304 ه. ش. در خانوادهای فقیر در شهر تبریز به دنیا آمد. هنگامی که می خواست به کلاس ششم برود، مجبور به ترک تحصیل شد و یکسال و نیم در مغازۀ کفّاشی، شاگردی کرد. بعدها به کمک یکی از استادان خود راهی نجف شد. در 23 سالگی به درجه اجتهاد رسید و پس از 11 سال به ایران بازگشت. از استاد جعفری کتابها و آثار علمی فراوانی دربارۀ نهج البلاغه، مثنوی مولوی و موضوعات دیگر بر جای مانده است. وی در سال 1377 درگذشت.