معنی و مفهوم درس 12

مشاوره

مشاورت کردن در کارها از قویرایی مردم باشد و از تمام عقلی و پیشبینی؛
معنی: مشورت کردن در کارها نشانهی فکرقوی، خردمندی و آیندهنگری انسان است؛

چه، هرکس را دانشی باشد و هریکی چیزی داند؛ یکی بیشتر و یکی کمتر و یکی دانشی دارد و هرگز کار نبسته است و نیازموده و یکی همان دانش داند و کار بسته است و آزموده.
معنی: زیرا، هرکسی دانشی دارد و هر شخصی از چیزی آگاهی دارد؛ یکی بیشتر می داند و یکی دیگر آگاهی کمتری دارد. شخصی از دانش و آگاهی که دارد هرگز استفاده نکرده است و تجربه ای به دست نیاورده، امّا شخص دیگری از همان دانش و آگاهی استفاده کرده است و تجربه به دست آورده.

مَثَل این، چنان باشد که: یکی باشد که بسیار سفرها کرده باشد و جهان بسیار دیده و سرد و گرم چشیده و در میان کارها بوده، با آن کس برابر نتوان کرد که هرگز سفر نکرده باشد و ولایت ها ندیده، و از این رو، گفته اند: تدبیر با دانایان و پیران و جهاندیدگان باید کرد.
معنی: مثالِ این، آنگونه است که: شخصی هست که سفرهای زیادی کرده است و تجربه های بسیاری به دست آورده و کارهای زیادی را تجربه کرده است، نمیتوان او را با کسی مقایسه کرد که هیچ وقت، به مسافرت نرفته و شهرها و جاهایِ دیگر را ندیده باشد، به این خاطر گفته اند: لازم است که با انسانهای خردمند و پیران با تجربه، همفکری و مشورت کرد.

نکته ی آرایه ای: جهان بسیار دیده و سرد و گرم چشیده، کنایه از با تجربه بودن است.

و نیز یکی را خاطر تیزتر باشد و در کارها زود تواند دید و یکی کُند فهم باشد. و تدبیرِ ده تنه، چون زور دَه مرده باشد.
معنی: همچنین، ممکن است کسی باهوشتر باشد و در کارها زود به موفّقیّت و نتیجه برسد و کس دیگری هم هوش و استعداد کمتری دارد. مشورت کردنِ با هم )استفاده از فکر ده نفر( مانند نیروی ده مرد قوی، مؤثّر و اثربخش است. (مشورت، زودتر انسانها را به نتیجه می رساند.)

نکته ی آرایه ای: تدبیر ده تنه مانند زور ده مرده: تشبیه

همه ی جهانیان متّفق اند که هیچ آفریده، داناتر از پیغامبر (ص) نبوده است و با این همه فضیلت و معجزات که او را بود، خدای (تعالی) او را می فرماید: «وَ شاوِرهُم فی الامر » یا محمّد چون کار کنی و یا مهمّی تو را پیش آید، با یاران خویش تدبیر کن.
معنی: همه ی مردم با هم یکی و هماهنگ هستند که هیچ کسی از پیامبر (ص) عاقل تر و خردمندتر نبوده است، امّا با این همه برتری و کارهای شگفت انگیز خارق العاده که مخصوص پیامبر (ص) بود، خداوند بلند مرتبه به پیامبر (ص) دستور می دهد: ای محمّد چون دست به کار مهمّی میزنی (وقتی که کارِ مهمّی را انجام می دهی) با یاران خود مشورت کن.
- وَ شاورهُم فیالامر: در کارها با یاران خود مشورت کن.

مشورت ناکردن در کارها، ضعیف رایی باشد و هیچ شغلی بی مشورت، نیکو نیاید.
معنی: مشورت نکردن در کارها، نشانه ی فکر و اندیشه ی ضعیف و ناتوان است (انسانهای ضعیف و بیخرد، در کارها مشورت نمی کنند.)، هیچ کاری بدون مشورت کردن پایان خوبی ندارد و موفّقیّت آمیز نیست.

پیام درس:
این درس بر مشورت کردن تأکید دارد. نویسنده، انسان خردمند را کسی می داند که در کارها با دیگران مشورت می کند. خداوند هم به پیامبر (ص) فرموده است که درکارها مشورت کن. کسی که مشورت نکند، قطعاً انسانی است که عقل و خرد ضعیفی دارد.